Cấu trúc của da, các tầng lớp và vai trò chức năng của da

Dưới đây là thông tin cơ bản nhất về cấu tạo da và các chức năng da quan trọng. 

Cấu tạo da gồm mấy lớp? Làn da là cơ quan luôn luôn thay đổi, có cấu tạo gồm 3 lớp chính: Lớp biểu bì, trung bì và lớp dưới da - mỗi lớp lại bao gồm nhiều lớp thay thế. Các phần phụ của da (nang lông, tuyến mồ hôi, tuyến bã nhờn) cũng có những vai trò riêng. Để thực hiện được cách chăm sóc da đúng chuẩn thì điều đầu tiên, bạn cần phải hiểu rõ về cấu tạo và chức năng của da:

• Lớp biểu bì: Đây là lớp ngoài cùng của da, gồm 5 lớp tế bào chồng lên nhau theo thứ tự từ trong ra ngoài, bao gồm: lớp đáy, lớp gai, lớp hạt, lớp bóng và lớp sừng.
• Lớp trung bì: Nằm ngay bên dưới lớp biểu bì, lớp trung bì của da được chia thành hai phần chính: lớp nhú và lớp lưới.
• Lớp dưới da: Đây là lớp sâu nhất của da, chủ yếu chứa các mô mỡ, giúp bảo vệ cơ thể và giữ nhiệt. Lớp này còn có các tiểu thể Vater-Pacini (cơ quan thụ cảm) và các nang lông.

Xem thêm: BHA Đẩy Mụn: Phân Biệt Đẩy Mụn Và Kích Ứng, Cách Vượt Qua

Cấu trúc của da có nhiều lớp tế bào, nhiều yếu tố cùng hình thành để tạo nên một làn da khỏe mạnh. Chính vì thế, mỗi lớp sẽ cùng thực hiện những nhiệm vụ riêng trong tổng thể chức năng da khác nhau.

Dưới đây là các chức năng chính của da:

• Chức năng bảo vệ của da khỏi các tác nhân gây hại bên ngoài như:
• Cơ, nhiệt hoặc các chấn thương vật lý trên cơ thể: Lớp sừng của da có cấu trúc bền vững, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các chấn thương vật lý như va chạm, cọ xát hoặc áp lực. Ngoài ra, da có cơ chế cảnh báo, bảo vệ cơ thể khỏi tác động của nhiệt độ quá cao hay quá thấp. 
• Các tác nhân gây hại từ môi trường như bụi bẩn,  chấn thương vật lý khác: Lớp sừng của da hoạt động tương tự áo giáp, ngăn chặn bụi bẩn, vi khuẩn, virus và nấm. Lớp lipid trên bề mặt da tạo thành một lớp màng bảo vệ, chống lại sự xâm nhập của các chất hóa học độc hại và các tác nhân ô nhiễm từ không khí.
• Các tác nhân có hại: Các tế bào miễn dịch trong da (tế bào Langerhans) có khả năng nhận diện và tiêu diệt các tác nhân lạ, kích hoạt hệ miễn dịch khi cần thiết.
• Mất quá nhiều độ ẩm và vitamin: Lớp biểu bì, đặc biệt là lớp sừng, ngăn chặn sự bay hơi nước khỏi bề mặt da, duy trì độ ẩm cần thiết để làn da luôn mềm mại và dẻo dai. Các yếu tố giữ ẩm tự nhiên (Natural Moisturizing Factors - NMFs) như lactic và ure có khả năng liên kết với nước, giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước. Nếu lớp bảo vệ này bị suy yếu, độ ẩm của lớp sừng giảm xuống còn 8-10%, khiến da bị khô, nứt nẻ, thậm chí bong tróc.
• Tác hại của bức xạ và tia UV: Melanin trên da hấp thụ tia UV, ngăn ngừa sự tổn thương DNA của tế bào, từ đó giảm nguy cơ ung thư da. Da cũng trở nên dày hơn để tăng khả năng bảo vệ khi tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng, nhưng nếu tiếp xúc quá lâu, da có thể bị tăng sắc tố (nám, tàn nhang) hoặc lão hóa sớm.
• Chức năng điều hòa thân nhiệt cho da:Đây là chức năng quan trọng giúp cơ thể điều hòa nhiệt độ. Chức năng này phụ thuộc vào lưu lượng mạch máu da. Trong mùa ấm, mạch giãn ra, đỏ lên và hình thành mồ hôi. Khi mồ hôi bay hơi, nhiệt lượng cũng thoát ra khỏi cơ thể, giúp hạ nhiệt và làm mát cơ thể. (Giãn mạch = lưu lượng máu nhiều hơn = nhiệt thoát ra nhiều hơn)
• Cảm nhận đau đớn và dễ chịu trên da: Nhờ vào hệ thống dây thần kinh ở lớp hạ bì, mọi cảm giác như nóng lạnh, đau nhức, áp lực và tiếp xúc đều được chúng ta cảm nhận. Chức năng về cảm giác này giúp bạn cảm nhận được những tổn thương da như bỏng, đau, rát , mụn viêm sưng tấy, đau rát và ngứa để kịp phòng ngừa và điều trị.

>>Xem thêm: Cách Trị Mụn Đỏ 2 Bên Má Hiệu Quả, Nhanh Chóng, Đơn Giản

Bên cạnh các chức năng chính nêu trên, da còn có các chức năng khác. Dưới đây là một số chức năng khác của da, bạn nên biết:

• Giám sát miễn dịch: Da có cấu tạo từ tế bào với cấu trúc đặc biệt, tạo khả năng bảo vệ cơ thể. Tùy theo từng phản ứng miễn dịch, các tế bào miễn dịch và các sứ giả hóa học (cytokine) sẽ tham gia vào quá trình chống lại tác nhân xâm nhập, bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
• Chức năng sinh hóa: Khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, da sản xuất vitamin D dưới dạng cholecalciferol, được tổng hợp từ cholesterol steroid. Cholecalciferol được gan chuyển hóa thành calcidiol, sau đó chuyển thành calcitriol (dạng hoạt động của vitamin D) trong thận. Vitamin D rất cần thiết cho sự hấp thụ canxi và phốt pho, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương. Ngoài ra, da còn chứa các thụ thể cho các hormone steroid như estrogen, progesterone, glucocorticoid và vitamin A, tham gia vào nhiều quá trình trao đổi chất và điều hòa nội tiết trong cơ thể.
• Chức năng xã hội và tính dục: Da là yếu tố quan trọng trong việc hình thành ấn tượng đầu tiên của mọi người đối với nhau. Vẻ ngoài của một người, bao gồm màu sắc da, tình trạng da hoặc sự hiện diện của sẹo, có thể ảnh hưởng đến cách người khác nhìn nhận. Trong lĩnh vực y học, các bác sĩ có thể phát hiện nhiều dấu hiệu của các bệnh lý thông qua tình trạng da, ví dụ như vàng da, phát ban, hay các dấu hiệu bệnh lý khác.
• Lưu trữ và bảo vệ: Da giữ các hóa chất và chất dinh dưỡng quan trọng trong cơ thể, đồng thời cung cấp một hàng rào bảo vệ da khỏi các chất độc hại, vi khuẩn và các tác nhân gây hại từ môi trường.
• Đặc điểm cá nhân: Màu sắc da, kết cấu và các nếp gấp trên da là những yếu tố giúp nhận diện mỗi cá nhân. Những đặc điểm này phản ánh di truyền và các yếu tố môi trường, tạo nên sự khác biệt giữa mọi người.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần: Các vấn đề về da, dù chỉ là những biểu hiện nhỏ, cũng có thể gây tác động lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Mọi thay đổi về hình dáng hoặc màu sắc da đều có thể làm giảm sự tự tin, gây lo âu, hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hơn nữa, nhiều bệnh lý ngoài da có thể phản ánh tình trạng sức khỏe toàn thân, vì vậy, các bác sĩ đôi khi phải yêu cầu các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm máu để chẩn đoán các vấn đề nội khoa liên quan đến da.

Xem thêm: Mặt Nổi Mụn Trắng Nhỏ Là Gì? Nguyên Nhân, Cách Điều Trị Hiệu Quả